De bevrijding van Groningen (april 1945) – Tijdvak 9: Wereldoorlogen
Het is deze week 75 jaren geleden dat de provincie Groningen werd bevrijd van de Duitse bezetters. Ondanks de huidige omstandigheden, is het toch een moment om bij stil te staan. Groningen was de laatste provincie die werd bevrijd. Na 5 jaren oorlog voeren, ging ook de bevrijding van Groningen niet zonder slag of stoot. De Duitsers wisten al dat ze zouden verliezen – maar verzetten zich desalniettemin.
De slag om de stad Groningen
Op 11 april 1945 trokken Canadese en Poolse legertroepen de provincie Groningen binnen om de provincie te bevrijden van de Duitse bezetters. De week die erop volgt, werd er hard gevochten. De canadezen gingen er vanuit dat ze snel en zonder stoot door konden naar Delfzijl maar niets bleek minder waar.
De Duitsers gaven zich niet zomaar over en de geallieerde leger troepen moesten per straat de stad Groningen veroveren. De Canadezen ervaarden de slag om Groningen als één van de zwaarte in de strijd om de bevrijding. De stad Groningen wordt pas op 16 april heroverd en bevrijd. Daarna trokken de Canadezen de rest van de provincie in. De binnenstad van Groningen was na deze slag enorm toegetakeld. Er verdwenen vele gebouwen.
Bevrijding van het Westerkwartier
In het gebied Kurzemer (Oldekerk) en op het landgoed Nienoord (Leek) hadden de Canadese legertroepen hun kampement. Voordat de legertroepen de stad in trokken, bevrijden ze het gebied ‘Westerkwartier’. In tegenstelling tot de slag die in het verschiet lag, verliep de bevrijding van het Westerkwartier tamelijk kalm. De Canadezen werden met veel gejuich onthaald en de arbeiders hielden op 15 april 1945 massaal op met werken om naar de Canadezen te kijken die door hun dorp trokken. Toch was het voor de Canadezen wel een uitdaging, aldus een Canadese soldaat. Hij vergeleek Nederland met een Porceleinkast – alles staat bovenop en dichtbij elkaar. Dat maakte het extra moeilijk.
In Tolbert had men toch wel moeite met de Canadese soldaten. Ze waren er na vijf jaar wel klaar mee om zoveel ‘vreemdelingen’ in hun dorp te zien: eerst de Duitsers, toen evacuées, toen kinderen uit de Randstad en nu de bevrijders – aldus een dagboekschrijver uit Tolbert.
Feest!
De laatste schoten klonken in de toren van Farmsum. Delfzijl was namelijk het laatste nazibolwerk wat bevrijd moest worden. Op 2 mei is de provincie Groningen bevrijd en drie dagen later (5 mei) gaven de Duitsers zich over. Het bevrijdingsfeest kon beginnen! Toch moesten sommige dorpen deze week in april ’45 toch even verwerken. In Tolbert was men eerst niet zo enthousiast en had men de vrede heel anders voorgesteld. Zij vierden pas feest op 9 mei, een dag met stralend weer – zo blijkt uit het artikel van Albert Buursma ‘Kalme bevrijding van het Westerkwartier’. Om half vijf ’s middags startte een grote optocht met een muziekcorps.
Wat mij altijd enorm fascineerde, waren de bevrijdingsrokken die door de vrouwen werden gemaakt tijdens de bevrijding. De Amsterdamse verzetsstrijder Mies Bossevain-van Lennep riep tijdens de bevrijding op tot het maken van een feestrok ter ere van vrijheid. Deze rokken werden gemaakt van de restjes textiel die men in huis had. In deze rokken werden ook de vlaggen van de bevrijders verwerkt. Op deze manier gold de bevrijdingsrok als een symbool van saamhorigheid en vrede. In Groningen was het maken van deze rokken erg populair.
14 maart zou het boek over de bevrijdingsrokken van Egge Knol, conservator bij het Groninger Museum, uitgegeven en zou de tentoonstelling over 75 jaar vrijheid worden geopend in het Groninger Museum. Helaas is dit vanwege de huidige omstandigheden niet doorgegaan. Ik hoop natuurlijk dat dit in de toekomst alsnog gebeurd.
Sta jij dit jaar stil bij de 75 jaar bevrijding? – Op dat wij nooit vergeten!
In de klas
Tijdvak 9: Wereldoorlogen
Kenmerkend aspect: Het voeren van twee wereldoorlogen
Vanaf 1940 tot 1945 is Nederland is oorlog met Nazi Duitsland. Een zwarte bladzijde uit de Nederlandse geschiedenis waarin veel mensenlevens zijn gesneuveld. In deze oorlog vond er verwoesting plaats op niet eerder vertoonde schaal. Vanaf D-day (6 juni 1944) deden de geallieerden er alles aan om West-Europa te bevrijden van de Duitse bezetters. Groningen was de laatste provincie die in april 1945 in zijn geheel bevrijd moest worden.
Mogelijkheden
- Vraag iemand die de oorlog heeft meegemaakt in de klas. Ik heb dit zelf gedaan door een oproepje te plaatsen op sociale media maar er zijn genoeg initiatieven die dit ondersteunen. o.a. Veteraan in de klas en Steunpunt gastsprekers. Het is zeker een meerwaarde!
- Ga met de leerling op onderzoek uit naar de regionale oorlogsgeschiedenis. Laat de leerlingen onderzoek doen naar een eigen gekozen onderwerp en laat ze deze verwerken in een manier van herdenken. Bijvoorbeeld – een monument, documentaire of wandeling. Mocht je geïnteresseerd zijn – ik heb hier een opdracht voor klaarliggen. Stuur me een mailtje!
Bronnen en meer lezen
- Andere Tijden, De slag om Groningen (1945)
- Buursma, Albert. ‘Kalme bevrijding van het Westerkwartier’. Regionale krant Westerkwartier van week 15 (april 2020).
- Hart, Pieter de. ‘Deze Dag: de bevrijding van Groningen’ RTV Noord (11 april 2020).
- Zwerver, Els. ‘De bevrijding van Groningen’ De verhalen van Groningen.
© Iris van den Brand
Pagina's: 1 2
Dit vind je misschien ook leuk
Het tragische verhaal van Eltjo Siemens – Tijdvak 9: wereldoorlogen
