450 jaar slag bij Heiligerlee – Tijdvak 5: Ontdekkers en Hervormers
Deze week is het precies 450 jaar geleden dat de slag van Heiligerlee plaatsvond. Op 23 mei 1568 versloeg een klein leger de Spaanse troepen bij het kleine Groningse plaatsje Heiligerlee. Deze belangrijke slag wordt in de week van 22 mei tot en met 27 mei 2018 herdacht met vele festiviteiten in en nabij Heiligerlee. Laat jij je deze week ook onderdompelen in de geschiedenis van de Slag bij Heiligerlee?
Als je ooit in Heiligerlee bent geweest dan zullen de historische overblijfselen je vast niet zijn ontgaan. Zo rijd ik zelf wekelijks over de graaf Adolf brug en neem ik vaak een blik op het prachtige graaf Adolfmonument. Het monument is ontworpen door J.H. Egenberger en P. Schenkenberg ten tijde van het driehonderd-jarig jubileum van de slag bij Heiligerlee, in 1873.
Ook in ons volkslied, het Wilhelmus, staan we even stil bij graaf Adolf:
“Graaf Adolf is gebleven
in Friesland in den slag,
zijn ziel in ’t eeuwig leven
verwacht den jongsten dag”.
En zo zijn er nog meer elementen te noemen die ons doet herinneren aan graaf Adolf en de slag bij Heiligerlee. Maar wat herdenken we deze week en wie was graaf Adolf?
Graaf Adolf
Te zien op het monument in Heiligerlee is de stervende graaf Adolf van Nassau, de op één na jongste broer van Willem van Oranje. Het leger van de de broers Adolf en Lodewijk van Nassau hadden de slag bij Heiligerlee gewonnen tegen de Spanjaarden, maar graaf Adolf liet helaas het leven. Het verhaal gaat dat terwijl zijn troepen aan het winnen waren, zijn paard op hol sloeg. Op deze manier kwam hij tussen de Spanjaarden terecht. En die Spanjaarden, die wisten wel raad met hem. In onderstaande video kun je zien hoe het er precies aan toeging en ook vooral hoe het afliep.
Waar is graaf Adolf?
Waar het lichaam van graaf Adolf ligt begraven is tot op de dag van vandaag een mysterie. Na zijn dood zou zijn lichaam naar Wedderborg in Wedde zijn gebracht. De Wedderborg was zijn woonplaats in deze periode. Het verhaal gaat dat het lichaam later is verplaatst in opdracht van broer Lodewijk, omdat er in het gebied nog erg veel werd gevochten. Ze wilden natuurlijk niet dat het lichaam van graaf Adolf in Spaanse handen kwam. Waar het lichaam toen is gebleven, is onbekend.
Vele historici hebben hun hoofd over dit mysterie gebroken. Lammert Doedens, Gronings historicus, dacht hem zo’n twee jaren geleden te hebben gevonden in Oldenburg, Duitsland. Hij maakte hierbij zelfs gebruik van DNA technologie, maar tevergeefs. Tot op heden is het lichaam van graaf Adolf nog niet gevonden en is hij gehuld in mystiek.
Hoe het begon
De slag bij Heiligerlee ontstond na de Beeldenstorm, die begon in het jaar 1566. De Beeldenstorm betreft het vernielen van de heiligenbeelden van de Katholieken door de Protestanten. Het leger van de hertog van Alva, de Spaanse landvoogd van de Nederlanden, moest deze opstand met harde hand neerslaan. Willem van Oranje begon een leger te verzamelen en de twee partijen troffen elkaar in Heiligerlee. De hertog Alva werd woest en wilde wraken op de Nederlanden. Hiermee wordt deze slag ook wel gezien als het begin van de Tachtigjarige Oorlog, ofwel de Nederlandse Opstand, die pas in 1648 eindigde met de vrede van Münster.
450 jaar slag bij Heiligerlee
Deze bijzondere slag viert deze week zijn vierhonderdenvijftigste jubileum en er is van alles te doen in en nabij Heiligerlee, zoals in onderstaande video is te zien. De slag wordt zaterdag 26 mei nagespeeld en zondag 27 mei kun je zelfs bij een echte Hagenpreek aanwezig zijn. Het belooft een prachtige week te worden. Wilt u meer weten over de activiteiten en het programma? Neem dan een kijkje op de site.
Er valt nog veel meer te vertellen over de fascinerende geschiedenis de slag bij Heiligerlee en de Tachtigjarige Oorlog. Ga jij je deze week verdiepen in dit prachtige stukje Nederlandse geschiedenis?
In de klas
Tijdvak 5: de tijd van ontdekkers en hervormers
Kenmerkend aspect: het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat
De slag bij Heiligerlee is goed toe te passen in de klas en wordt in de meeste gevallen ook genoemd in de geschiedenisboeken. Het behoort tot het kenmerkend aspect van het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat. De slag bij Heiligerlee wordt gezien als het begin van de Tachtigjarige Oorlog. De Tachtigjarige Oorlog was een complexe oorlog met verschillende tegenstellingen, waaronder de tegenstelling tussen de Katholieken en de Protestanten. Deze oorlog eindigde in de onafhankelijkheid van de Nederlanden, de geboorte van Nederland.
Mogelijkheden:
- Deze week kun jij en jouw klas in en nabij Heiligerlee meedoen aan allerlei activiteiten die te maken hebben met de slag. Voor meer informatie zie de site.
- In Heiligerlee staat het museum ‘Slag bij Heiligerlee’. In het museum staat de ontdekking naar de (on)waarheden over deze Slag centraal. Het museum is een aanrader en goed te bezoeken met een hele klas.
- Waan je door de geschiedenis van de Tachtigjarige Oorlog door het lopen van de beleefroute. Deze beleefroute is zowel in Heiligerlee als in Westerlee te vinden en is gelegen in de natuurgebieden de Hoogte en de Garst. De route is te bewandelen met een app en heeft enkele ‘beleefplekken’ die je meenemen in de geschiedenis. Voor meer informatie kun je terecht bij het museum ‘Slag bij Heiligerlee’ of de site van het museum.
- Actueel: Wat is er allemaal vernoemd naar de slag bij Heiligerlee in de provincie Groningen? Bijvoorbeeld: de graaf adolfstraat en de graaf adolf brug. Waarom worden straatnamen etc. vernoemd naar historische gebeurtenissen? Waarom is het herdenken van historische gebeurtenissen belangrijk?
Bronnen en meer lezen
Meindert van der Kaaij, ‘Eindelijk lijkt Adolf terecht’ Trouw 20 januari 2016.
